Sprawozdanie o wytwarzanych odpadach jest jednym z obowiązków wynikających ze wpisania podmiotu do Bazy danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami, w skrócie BDO. Rejestr podmiotów, które wprowadzają produkty w opakowaniach i gospodarują odpadami, prowadzi Marszałek Województwa, dlatego też to do Urzędu Marszałkowskiego trafiają sprawozdania dokonywane za pośrednictwem konta w systemie BDO. Ten artykuł ma na celu przybliżenie tegorocznej procedury składania sprawozdań BDO i dać odpowiedzi na poniższe kwestie:
- Jakie podmioty mają obowiązek wpisać się do wyżej wspomnianego Rejestru i corocznie spełniać obowiązek sprawozdawczy?
- Do kiedy i jak należy wypełnić sprawozdanie w 2020 roku?
- Jak wygląda proces korekty sprawozdania oraz co grozi podmiotowi, który nie dopełni tego obowiązku?
Podstawą prawną, która reguluje wszystkie kwestie dotyczące wytwarzania odpadów i ich wpływu na ochronę środowiska, a także stanowi główne źródło zawartych tu informacji, jest Ustawa o odpadach.
Kogo dotyczy sprawozdanie o odpadach?
Działalności, które podlegają obowiązkowi wpisania do Rejestru BDO, a następnie złożenia sprawozdania, można podzielić na dwie kategorie. Pierwsza obejmuje podmioty, które zostaną wpisane do Rejestru tylko na złożony przez siebie wniosek. Można go wypełnić przez formularz internetowy na stronie internetowej BDO. Przedsiębiorstwa z tej podgrupy stanowią szerokie spektrum wytwórców odpadów. Ustawia wymienia m.in. działalności, które:
- wprowadzają w Polsce produkty w opakowaniach, opony i oleje smarowe;
- prowadzą recykling odpadów opakowaniowych i poużytkowych;
- wprowadzają pojazdy;
- prowadzą punkty zbierania pojazdów, stacje demontażu i strzępiarki;
- zbierają zużyty sprzęt elektroniczny i organizują jego odzysk;
- wprowadzają baterie i akumulatory, prowadzą zakłady przetwarzania ich zużytych modeli;
- transportują odpady, sprzedają je lub pośredniczą w ich obrocie.
Pełna lista podmiotów, które wykonują roczne sprawozdanie o odpadach po wpisaniu ich do Rejestru BDO na własny wniosek, została zawarta w Art. 50 wyżej wspomnianej ustawy.
Drugą kategorią przedsiębiorstw podlegających obowiązkowi sprawozdawczemu są te wpisywane do Rejestru przez Marszałka Województwa z urzędu. Ich pełna lista jest dostępna w Art. 51. Niektóre z nich to np. posiadacze odpadów, którzy uzyskali:
- pozwolenie zintegrowane,
- pozwolenie na wytwarzanie odpadów,
- zezwolenie na zbieranie bądź przetwarzanie odpadów.
Ten sam artykuł wyszczególnia również podmioty, które nie podlegają wpisowi do Rejestru.
Rejestr w Bazie Danych Odpadowych
Wszystkie podmioty, które powinny znaleźć się w Rejestrze BDO, muszą złożyć wniosek przed rozpoczęciem działalności, chyba że Marszałek Województwa wpisuje je z urzędu. Żeby to zrobić, przedsiębiorca tworzy swoje własne kontro w systemie BDO i weryfikuje je poprzez Krajowy Węzeł Identyfikacji Elektronicznej (np. używając profilu zaufanego).
Żeby bezproblemowo złożyć wniosek o wpisanie do Rejestru, warto obejrzeć filmy instruktażowe dostarczane np. przez małopolski Biuletyn Informacji Publicznej. W trakcie wypełniania formularza przedsiębiorca będzie miał też okazję upewnić się, czy na pewno podlega obowiązkowi wpisania działalności do Rejestru BDO – niektóre rodzaje i ilości odpadów nie muszą być ewidencjonowane. Wniosek zostaje wysłany przez BDO.
Ewidencja przed złożeniem sprawozdania o wytwarzanych odpadach 2020
Na portalu Bazy Danych Odpadowych znajdują się trzy moduły:
- ewidencji odpadów,
- elektronicznych wniosków,
- sprawozdawczości.
Ewidencji dokonuje się za pomocą kart udostępnionych w odpowiadającym jej module. Karty papierowe, które do 2019 roku służyły do rejestrowania odpadów, wycofano z obiegu. Przeniesienie tej procedury do elektronicznego systemu to zmiana, która ma na celu rzeczywiste kontrolowanie odpadów konkretnych firm przez przeznaczone do tego instytucje. Dzięki temu gospodarka odpadami może działać bezpieczniej i skuteczniej, np. przeciwdziałając powstawaniu nielegalnych wysypisk śmieci.
Warto zaznaczyć, że ewidencję można prowadzić w formie papierowej do 31 grudnia 2020 r. ze względu na epidemię COVID-19. Wszystkie karty z tego okresu należy jednak zamieścić w Systemie BDO do 31 stycznia 2021 r. Mimo że rodzajów odpadów jest aż kilkaset, elektroniczna ewidencja znacznie upraszcza proces ich zapisywania. Każdy rodzaj wybiera się z listy i dopisuje jego ilość.
Roczne sprawozdanie o odpadach 2020 – nowe terminy
W 2020 roku po raz pierwszy przedsiębiorcy złożą sprawozdanie o odpadach do Urzędu Marszałkowskiego w formie elektronicznej przez konto w BDO. Zmianie uległy również daty dostarczenia dokumentów, m.in. przez wybuch epidemii. Nowy termin złożenia sprawozdania BDO dla większości przedsiębiorców to 31 października. Do tego dnia powinny to zrobić osoby prowadzące działalność:
- której konsekwencją jest obowiązek prowadzenia ewidencji odpadów;
- polegającą na gospodarowaniu odpadami (oprócz prowadzącego odbieranie odpadów komunalnych);
- polegającą na wydobyciu odpadów z ich składowiska lub zwałowiska.
Do 11 września 2020 r. sprawozdania składają natomiast podmioty:
- wprowadzające i eksportujące opakowania;
- dokonujące wewnątrzwspólnotowej dostawy produktów w opakowaniach;
- oferujące torby na zakupy z tworzywa sztucznego, objęte opłatą recyklingową;
- wprowadzające pojazdy, sprzęt, baterie lub akumulatory;
- prowadzące stację demontażu pojazdów lub strzępiarkę;
- organizujące odzysk sprzętu elektrycznego i elektronicznego;
- wprowadzające na terytorium Polski produkty zawarte w Ustawie z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej.
Powyższe wyszczególnione grupy przedsiębiorców składających sprawozdania do 11 września zostały uregulowane przez trzy akty prawne:
- Ustawę z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,
- Ustawę z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji,
- Ustawę z dnia 24 kwietnia 2009 r. o bateriach i akumulatorach.
Z kolei najwcześniej, bo do 31 sierpnia 2020 r. roczne sprawozdanie BDO złożą trzy grupy podmiotów:
- odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości;
- prowadzące PSZOK, czyli punkt selektywnego zbierania odpadów komunalnych;
- zbierające odpady komunalne.
Korekta sprawozdania o odpadach do Urzędu Marszałkowskiego
Sprawozdanie BDO może wymagać naniesienia poprawek przez podmiot, który dostarczył je drogą elektroniczną do Urzędu Marszałkowskiego. O konieczności i ostatecznym terminie korekty informuje wezwanie z urzędu. Jeśli przedsiębiorca nie zastosuje się do polecenia poprawienia dokumentu, zostanie stwierdzone zaniechanie wykonania obowiązku ustawowego. W takim przypadku Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska nakłada na podmiot karę grzywny. Konto bankowe oraz termin wpłaty zostaną dostarczone wraz z decyzją o nałożeniu kary. Nie oznacza to jednak, że sprawozdania już nie trzeba składać. Zaległe sprawozdanie o wytwarzanych odpadach należy wypełnić jak najszybciej (nie później niż 14 dni od dnia otrzymania wezwania), by uniknąć zwielokrotnienia grzywny.
Co warto wiedzieć o rocznym sprawozdaniu o odpadach 2020?
- Do wypełnienia i wysłania dokumentu służy moduł sprawozdawczości w BDO.
- Składanie sprawozdania przez konto BDO jest bezpłatne, chyba że usługę realizuje pełnomocnik przedsiębiorcy. Informacje na temat pełnomocnictwa do załatwiania spraw w urzędzie można uzyskać na stronie Ministerstwa Przedsiębiorczości i Technologii.
- W przeciwieństwie do ewidencji odpadów 2020 sprawozdania nie można złożyć w formie papierowej. Jedyną opcją jest indywidualne konto w Bazie danych o produktach i opakowaniach oraz o gospodarce odpadami, czyli BDO.
- Rocznego sprawozdania o odpadach nie należy utożsamiać z tzw. rocznym sprawozdaniem komunalnym, do którego zobowiązane są podmioty:
- odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości;
- prowadzące selektywny punkt zbierania odpadów komunalnych (oprócz gminy).
- Dokumenty, na podstawie których sporządza się sprawozdanie, powinny być przechowywanie przez 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, którego dotyczy sprawozdanie BDO.
- Przedawnienie obowiązku złożenia dokumentu następuje po 5 latach.
Elektroniczny system składania sprawozdań o odpadach może na początku wydawać się skomplikowany, jednak Baza Danych Odpadowych zadbała o przygotowanie filmików instruktażowych. Dotyczą nie tylko samych sprawozdań, ale także składania wniosków o wpisanie do Rejestru BDO, ewidencji odpadów oraz ogólnej nawigacji po systemie. Dzięki przeniesieniu całej procedury do sieci możliwa będzie skuteczniejsza walka z szarą strefą oraz polepszenie systemu gospodarowania odpadami i poziomu recyklingu w kraju. Świadome zarządzanie odpadami jest niezwykle ważne dla współczesnej ochrony środowiska.