Wszystkie niezbędne procedury związane z transgranicznym transportem odpadów pomiędzy krajami zawierają się w rozporządzeniu (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów (Dz. U. L 190 z 12.7.2006). Dodatkowo, aby móc zastosować te zasady w polskich warunkach prawnych, konieczne jest zapoznanie się z ustawą z dnia 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów (Dz.U. 2007 r., nr 124 poz. 859), która zawiera bardziej szczegółowe informacje.
Ważne jest w tym miejscu określenie przesłanek, które warunkują konieczność (lub też nie) ubiegania się o dodatkowy dokument. Specjalne zezwolenie na przewóz nieczystości niezbędne jest wówczas, gdy mamy do czynienia z odpadami:
- przeznaczonymi do tzw. operacji unieszkodliwiania (może być to zarówno składowanie czasowe, stałe, jak i spalanie odpadów),
- przeznaczonymi do odzyskiwania na terenie Rumunii i Bułgarii (odpowiednio do końca 2014 i 2015 roku),
- obecnych w specjalnie sporządzonym spisie, który znajduje się w załączniku IV do rozporządzenia nr 1013/2006, w szczególności:
- odpadów, które sklasyfikowane są (zgodnie z zasadami określonymi w Konwencji bazylejskiej) za pomocą kodów rozpoczynających się od litery A,
- odpadów, które opisane zostały szczegółowo w drugiej części wspomnianego załącznika (IV),
- znajdujących się w załączniku IVA rozporządzenia nr 1013/2006 (należy przy tym podkreślić, że na chwilę obecną ów załącznik nie zawiera jeszcze żadnej listy),
- niepodlegających klasyfikacji w rozporządzeniu nr 1013/2006 (oraz nieobecnych w żadnym załączniku do tego dokumentu),
- zmieszanych, jednak z wyłączeniem mieszanin, które znajdują się w załączniku IIIA,
- znajdujących się w załączniku III oraz IIIA do rozporządzenia nr 1013/2006. Dotyczy to jednak wyłącznie odpadów, które mają być odzyskane na terenie krajów spoza Unii Europejskiej oraz Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Podstawę prawną do wymagania zezwolenia na przewóz takich odpadów stanowi rozporządzenie Komisji (WE) nr 1418/2007 z dnia 29 listopada 2007 r., dotyczące wywozu w celu poddania odzyskowi niektórych odpadów wymienionych w załączniku III lub IIIA rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady do pewnych państw, których nie obowiązuje decyzja OECD w sprawie kontroli transgranicznego transportu odpadów (Dz.U. L 250, 24/09/2010 P. 0001-0004, z późn. zmianami).
Okres ważności zezwolenia wynosi jeden rok (z możliwością przedłużenia do trzech lat, w przypadku, gdy odpady odzyskiwane są w instalacji, mającej już zezwolenie wstępne). Co ważniejsze, obejmuje ono odpady o konkretnie wyznaczonej masie, transgranicznie transportowane określoną liczbę razy. Wystąpić o zezwolenie może firma zajmująca się wysyłką odpadów, która prowadzi działalność w ramach zasad prawnych kraju wysyłki. Oznacza to, że podmiot odbierający odpady nie może inicjować w tym zakresie żadnych działań prawnych - całym procesem zajmuje się strona wysyłająca. Nie oznacza to, że wspomniany podmiot nie ma żadnych obowiązków. Powinien on dostarczyć odpowiednie dokumenty (jak np. umowa z kontrahentem, według standardów określonych w art. 5 rozporządzenia 1013/2006, a także zezwolenie na prowadzenie własnej działalności w tej branży). Wszystkie informacje zwrotne docierają zarówno do podmiotu przesyłającego, jak i odbiorcy.
Transgraniczny transport odpadów - wniosek
Do sporządzenia kompletnego wniosku niezbędne są formularze (wzór można odnaleźć w I załączniku do rozporządzenia nr 1013/2006). Te są wydawane przez odpowiednią instytucję w państwie wysyłki odpadów (uzyskują przy tym indywidualną sygnaturę). Pozostaje umieścić na wniosku wszelkie niezbędne informacje, według instrukcji znajdującej się w IC załączniku powyższego dokumentu. Niezbędne będą również pozostałe dokumenty - ich wykaz widnieje w II załączniku. Podczas sporządzania wniosku nie można zapomnieć o wymaganiach ustawodawcy. Wszystko zgodnie z art. 6 ust 4 ustawy z dn. 29 czerwca 2007 r. o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów. Kiedy wszystkie dokumenty będą już gotowe, należy złożyć je w kraju wysyłki (liczba kompletów powinna odpowiadać liczbie krajów, które biorą udział w przedsięwzięciu - kraj wysyłający, odbierający oraz państwa, przez które przebiegać będzie trasa dostawy). Niezwykle ważne jest również zadbanie o to, by język był właściwy dla danego urzędu. Jeżeli dokumenty są sporządzone w obcym języku, muszą zostać przetłumaczone przez profesjonalne, właściwe do tego celu podmioty oraz dołączone do całego zestawu.
Po analizie oraz akceptacji zgłoszenia, wniosek o zezwolenie na transgraniczny transport odpadów wraz ze wszystkimi dokumentami zostaje przesłany do instytucji odpowiedzialnych w państwie, do którego planowana jest wysyłka odpadów. Dany urząd pozostawia sobie jedynie kopię całego kompletu.
Kluczowe dokumenty
Następnym etapem jest ponowne sprawdzenie dokumentów pod kątem ich poprawności, ale już przez instytucję z państwa odbioru. Może zdarzyć się tak, że zauważone zostaną pewne braki. Należy wówczas dostarczyć do określonego urzędu brakujące elementy lub uzupełnić niekompletne informacje. Po ostatecznym przyjęciu wniosku dany organ ma 30 dni na wydanie decyzji w sprawie możliwości zorganizowania przewozu odpadów, zgodnie z wypełnionym wnioskiem. Ów termin może być skrócony do jednego tygodnia, jeżeli wystawione jest zezwolenie wstępne. Jeżeli chodzi o polskie realia, przed wydaniem zezwolenia musi odbyć się kontrola Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska (posiadanie zezwolenia wstępnego znosi konieczność wystąpienia kontroli). Kraje, przez które przebiega trasa wysyłki, mogą wyrazić zgodę w sposób pisemny lub milczący. W drugim przypadku zaczyna ona obowiązywać po 30 dniach od akceptacji wniosku. Wnioskowany transgraniczny transport odpadów może się odbyć wyłącznie po uzyskaniu zgody instytucji kraju wysyłającego oraz odbierającego, a także państw tranzytowych (niezależnie od tego, czy jest to zgoda pisemna, czy milcząca).
Poniżej przedstawiamy Państwu poradnik, który został opracowany we współpracy z Głównym Inspektoratem Ochrony Środowiska w 2015 r.