Procedura uzyskania decyzji środowiskowej bywa zawiła: potrafi trwać miesiącami, w skrajnych przypadkach latami opóźniając rozpoczęcie prac nad realizacją inwestycji. Z tego względu Ministerstwo Klimatu zaproponowało katalog rozwiązań, w ramach nowelizacji ustawy OOŚ (i kilku innych), które mają te procedury usprawnić. Co miałoby się zmienić? I jakie ma znaczenie dla inwestorów? Wyjaśniamy!
Od ustawy OOŚ po kodeks cywilny, czyli zakres zmian
Na posiedzeniu 28 lutego 2023 r. Rada Ministrów omówiła projekt zmian w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, czyli w ustawie OOŚ, i w kilku innych, w tym w kodeksie cywilnym, prawie budowlanym, wodnym, ochrony środowiska oraz w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Wnioskodawcą projektu jest Minister Klimatu i Środowiska, resort wskazuje zaś, że wprowadzane w ustawodawstwie zmiany mają na celu usprawnić procesy wydawania decyzji środowiskowych, ale również przygotowania oraz realizacji przedsięwzięć, a w szczególności inwestycji liniowych w zakresie inwestycji drogowych, wodnych bądź przeciwpowodziowych. Projekt będzie w najbliższym czasie przedmiotem prac rządu.
Zmiany przewidziane w nowelizacji ustawy OOŚ i kilku innych zostały w większości zainicjowane podczas prac Międzyresortowego Zespołu ds. przeglądu uwarunkowań procesów inwestycyjnych w Rzeczypospolitej Polskiej. Katalog zaproponowanych rozwiązań jest obszerny, dlatego też przygotowaliśmy wykaz tych najważniejszych.
Inwestycje strategiczne bez badania zgodności lokalizacji z MPZP
Pakiet zaproponowanych w nowelizacji ustawy OOŚ zmian otwiera wprowadzenie dla organu właściwego do wydania decyzji środowiskowej obowiązku przeprowadzenia analizy zgodności lokalizacji przedsięwzięcia z ustaleniami MPZP, jeżeli ten został uchwalony, na początkowym etapie postępowania. Organ zostaje zobowiązany do odmowy zgody na realizację inwestycji, gdy stwierdzi niezgodność jej lokalizacji z ustaleniami MPZP, przed wystąpieniem do organów współdziałających. Ma to wyeliminować zbędne czynności związane z przeprowadzaniem postępowania w przypadku, gdy zgoda na realizację przedsięwzięcia nie może zostać wydana.
Natomiast jednocześnie w projekcie nowelizacji ustawy wprowadzono nowy termin – inwestycje strategiczne, w przypadku których w postępowaniu w sprawie wydania decyzji środowiskowej zgodności lokalizacji z ustaleniami MPZP się nie analizuje. Katalog inwestycji strategicznych zostaje też w nowym projekcie rozszerzony o m.in. linie tramwajowe i metro, przedsięwzięcia wymagające koncesji na wydobycie kopalin oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobycie węglowodorów, lotniska użytku publicznego, ale również urządzenia infrastruktury technicznej objęte pracami budowlanymi w celu usunięcia kolizji z planowaną do realizacji inwestycją strategiczną i obiekty szczególnie ważne dla obronności lub bezpieczeństwa państwa.
Zmiana lasu na użytek rolny z udziałem wójta, burmistrza lub prezydenta miasta
Kolejną istotną z punktu widzenia inwestora kwestią zaproponowaną w nowelizacji ustawy jest zmiana organu właściwego do wydania decyzji środowiskowych dla zamiany lasu (niestanowiącego własności Skarbu Państwa) na użytek rolny z RDOŚ na wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta. Obecnie RDOŚ wydaje takie decyzje, natomiast wylesienia na inne cele pozostają w kompetencjach organów samorządu. I przeniesienie kompetencji RDOŚ na wyżej wymienione organy w takim samym zakresie, jak w sytuacji wylesienia prowadzącego do zmiany sposobu użytkowania lasu, ma odciążyć RDOŚ, ale też ułatwić realizację procedur formalnych inwestorom.
Warianty alternatywne w raporcie OOŚ i inwentaryzacja przyrodnicza
W projektowanej nowelizacji ustawy OOŚ ponownie zostaje doprecyzowany jej Art. 66 ust. 1 pkt 2a i 5. Pierwsza zmiana dotyczy liczby i zróżnicowania wariantów alternatywnych wskazywanych w raporcie OOŚ: wybranego do realizacji, racjonalnego alternatywnego i najkorzystniejszego dla środowiska – przy czym ten racjonalny wariant najkorzystniejszy dla środowiska mógłby być tożsamy z wariantem wybranym do realizacji albo z racjonalnym wariantem alternatywnym. W tym przypadku warto jeszcze przypomnieć, że „racjonalność” wariantu eliminuje jego abstrakcyjny i teoretyczny charakter, a on sam faktycznie może zostać wybrany przez organ wydający decyzję zamiast wskazanego przez inwestora.
Druga zmiana ma rozwiać wątpliwości dotyczące formy przekazywania wyników inwentaryzacji przyrodniczej wykonywanej podczas oceny oddziaływania na środowisko – powinna mieć formę i opisową, i kartograficzną. Wyniki przekazuje się wraz z raportem o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.
Nowa regulacja ma pozytywnie wpłynąć na pracę organów uczestniczących w ocenie oddziaływania na środowisko, ułatwiając analizę przestrzenną położenia inwestycji i lokalizacji zwierząt, roślin względem obszarów chronionych oraz weryfikację raportu, a więc przyspieszyć proces wydania decyzji.
Nadal jednak projektodawca nie narzuca zakresu inwentaryzacji przyrodniczej, więc tak jak do tej pory zarówno metodykę badań terenowych, jak i szczegółowość czy też zakres elementów objętych inwentaryzacją ustalałoby się indywidualnie – względem lokalnych uwarunkowań i cech przedsięwzięcia, na podstawie wiedzy autora raportu lub wskazań właściwego organu.
Skarb Państwa bez obowiązku udzielania gwarancji zapłaty
Omawiany projekt ma wprowadzić kilka ważnych zmian również poza ustawą OOŚ – m.in. w kodeksie cywilnym. I tak przewiduje się np. wyłączenie Skarbu Państwa, kiedy działa on jako inwestor, z obowiązku udzielenia gwarancji zapłaty. Projektodawca uzasadnia ten zapis faktem, że Skarb Państwa jest wiarygodnym oraz dającym gwarancję wypłacalności inwestorem i nie może upaść, a zatem wykonawca nie ponosi żadnego ryzyka związanego z nieotrzymaniem zapłaty.
Te i wiele innych zmian, które mają ułatwić, ujednolicić bądź doprecyzować przebieg procesów inwestycyjnych realizowanych na podstawie decyzji środowiskowej, warto brać pod uwagę już dzisiaj, chociaż prace nad ustawą jeszcze trwają. W Eko-projekt na bieżąco monitorujemy zmiany prawne i administracyjne – zachęcamy do konsultacji i proponujemy pełne wsparcie przy uzyskaniu potrzebnych decyzji i pozwoleń administracyjnych. Zapraszamy do kontaktu z naszymi specjalistami.
Materiały źródłowe:
- Projekt ustawy o zmianie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu UD375), Uzasadnienie i OSR projektu, dostępne w: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12359854/katalog/12880366#12880366 (dostęp 9.3.2023)