W Nowym Jorku, Glasgow czy w Warszawie wielkie zegary odliczają czas do kryzysu klimatycznego – aktualnie przewiduje się, że gdy globalna temperatura wzrośnie o 1,5°C, zaczniemy mierzyć się z nieodwracalnymi zmianami. 14 lipca 2021 r. Komisja Europejska zaproponowała pakiet Fit for 55. Co to za program i co ma zmienić?
Co to jest Fit for 55?
Fit for 55 (a po polsku „Gotowi na 55”) to pakiet regulacji klimatycznych, który obejmuje 13 aktów legislacyjnych (zarówno zupełnie nowe prawa, jak też nowelizacje istniejących dyrektyw). Został zaproponowany przez Komisję Europejską 14 lipca 2021 r. jako jedno z „narzędzi” Europejskiego Zielonego Ładu.
Pakiet klimatyczny Fit for 55 państwa członkowskie i Parlament Europejski przyjąć mają w 2023 r., więc niemal dwa lata przeznaczono na negocjacje. Wejście w życie Fit for 55 wiąże się z gigantycznymi zmianami, ale i nie mniejszymi kosztami, które będą wpływać na całą gospodarkę, w tym i przedsiębiorców, i konsumentów.
Jaki cel realizuje pakiet klimatyczny Fit for 55?
Pakiet klimatyczny Fit for 55 ma dwa główne założenia – to ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w Europie aż o 55% do 2030 r. (względem poziomu z 1990 r.) oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r.
Narzędziem do realizacji założeń Fit for 55 jest aktualizacja dotychczasowego prawa, a także nowe propozycje legislacyjne i szereg mechanizmów.
Fit for 55 ma zastąpić obecnie realizowane dyrektywy, które zakładają redukcję CO2 i innych gazów o 40% do 2030 r. Wzrost jest zatem spory (ponad 30%), plan ambitny, a do 2050 r. Europa jako pierwszy kontynent ma przejść transformację energetyczną.
Co zakłada pakiet Fit for 55?
Założenia pakietu Fit for 55 spisano na ponad 4 tysiącach stron i w ramach 13 aktów legislacyjnych. Regulacje obejmują m.in. cały sektor energetyczny, gospodarkę leśną i użytkowanie gruntów, transport drogowy oraz opodatkowanie energii.
Reforma handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS)
W ramach nowelizacji ETS planuje się zmniejszyć liczbę uprawnień do emisji. Powoli wycofywane będą też bezpłatne uprawnienia dla lotnictwa, do programu włączona zostanie także żegluga. Rosnące ceny uprawnień do emisji i coroczne ograniczanie jej pułapu mają zachęcić przedsiębiorstwa czy instytucje do stosowania nowych, niskoemisyjnych rozwiązań technologicznych.
Dyrektywa w sprawie odnawialnych źródeł energii
Fit for 55 zakłada zwiększenie produkcji energii ze źródeł odnawialnych do 40% do 2030 r. i wykorzystanie jej w kluczowych gospodarczo sektorach, takich jak transport, przemysł, budownictwo oraz systemy HVAC. Dziś wylicza się, że produkcja i zużycie energii odpowiadają za aż 75% emisji do powietrza w UE!
Dyrektywa w sprawie efektywności energetycznej
Państwa członkowskie UE w ramach Fit for 55 będą zobowiązane do ograniczenia niemal dwukrotnie ogólnego zużycia energii. Planuje się także przeprowadzać renowację 3% budynków rocznie w sektorze publicznym, aby napędzać „falę renowacji”, zwiększać ich efektywność energetyczną i tworzyć nowe miejsca pracy.
Zmiany norm emisji CO2 dla samochodów osobowych i dostawczych
Fit for 55 to również przyspieszone „przejście” na elektromobilność. Od 2030 r. o 55%, a od 2035 r. o 100% powinna zmniejszyć się średnia emisja nowych samochodów osobowych i dostawczych (w porównaniu z poziomem z 2021 r.), czyli w praktyce pojazdy muszą stać się w pełni bezemisyjne.
Nowelizacja Rozporządzenia w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych zakłada też wymóg instalacji określonej liczby punktów ładowania na autostradach. Od 2035 r. ma być wprowadzony zakaz sprzedaży pojazdów z silnikami spalinowymi.
Rozporządzenie w sprawie użytkowania gruntów, rolnictwa i leśnictwa
Celem UE jest również usuwać CO2 poprzez naturalne pochłaniacze – i do 2030 r. planuje się zasadzić 3 mld drzew w całej Europie. Neutralność klimatyczna musi objąć również sektor rolnictwa, leśnictwa i użytkowania gruntów, a narzędziem zmiany jest ograniczenie emisji innych niż CO2 gazów – pochodzących ze stosowania nawozów i od zwierząt gospodarskich, w tym zwłaszcza metanu.
Mechanizm dostosowywania cen na granicach
Import określonych produktów w ramach Fit for 55 ma wiązać się z wprowadzeniem cen za emisję CO2 – będzie to zapobiegać przenoszeniu produkcji wysokoemisyjnej z państw członkowskich UE do innych krajów. Tzw. cło węglowe ma wyrównywać różnicę w kosztach produkcji w UE i nakłaniać kraje spoza Europy do wdrożenia polityki zapobiegającej zmianom klimatycznym.
Co Fit for 55 oznacza dla polskich przedsiębiorców i konsumentów?
Choć w ramach wsparcia transformacji energetycznej ma zostać powołany Społeczny Fundusz na rzecz Klimatu EU, szacowany na 72,2 mld euro, oraz podwoi się pula Funduszu Modernizacyjnego, to koszt realizacji założeń Fit for 55 w Polsce wyniesie szacunkowo 527,5 mld euro. Koszty związane z użytkowaniem energii mogą wzrosnąć – odczują to nie tylko przedsiębiorcy, ale i konsumenci.
FAQ:
1. Co to jest Fit for 55?
Pakiet Fit for 55 to zbiór regulacji klimatycznych UE, obejmujący m.in. zmiany w programie ETS, zwiększenie udziału energii ze źródeł odnawialnych, wprowadzenie tzw. cła węglowego czy zakaz sprzedaży pojazdów z silnikami spalinowymi.
2. Jakie są główne założenia Fit for 55?
Założenia główne pakietu Fit for 55 to obniżenie emisji gazów cieplarnianych o 55% do 2030 r. i osiągnięcie neutralności klimatycznej Europy do 2050 r.
3. Jakie są planowane zmiany w handlu uprawnieniami do emisji (EU ETS)?
Ceny uprawnień do emisji mają wzrastać, a jednocześnie jej pułap ma się obniżać. Do programu handlu emisjami mają zostać też włączone nowe sektory, np. żegluga. A dla branży lotniczej zmiany oznaczają powolne wycofywanie bezpłatnych uprawnień.