W 2023 roku zaczął obowiązywać (do grudnia 2025 r. przejściowo) nowy mechanizm polityki klimatycznej UE – o charakterze węglowego podatku granicznego. Zgodnie z prawem importerzy lub pośredni przedstawiciele celni muszą już składać kwartalne sprawozdania zawierające informacje o wwożonych towarach objętych CBAM. Co to za mechanizm? Gdzie i jak złożyć raport oraz jakie dane powinien obejmować? Wyjaśniamy!
CBAM – podatek węglowy od emisji gazów cieplarnianych dla europejskich importerów
CBAM, Carbon Border Adjustment Mechanism, to mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Ma charakter węglowego podatku granicznego. Jego założeniem jest wyrównywanie kosztów związanych z emisją CO2 dla towarów importowanych do Unii i towarów unijnych, które są objęte systemem handlu uprawnieniami do emisji (UE ETS). Wprowadzono go po to, by nie przenosić emisji gazów cieplarnianych z UE do krajów, których polityka klimatyczna i środowiskowa spełnia niższe standardy. Wiele firm realizuje procesy produkcyjne w państwach, w których obowiązuje mniej rygorystyczna polityka dekarbonizacyjna – i choć emisje „uciekają” z UE, w ogólnym rozrachunku niewiele to zmienia.
CBAM ma odzwierciedlać unijny system handlu emisjami – certyfikaty CBAM będą obejmować emisje wbudowane w towary importowane do UE; zatem cena certyfikatu CBAM = cenie uprawnień ETS. Mimo przeniesienia produkcji poza kraje wspólnoty przedsiębiorcy wciąż będą zatem ponosić koszty zakupu emisji gazów cieplarnianych. Importerzy wyrobów objętych CBAM będą zobowiązani do deklarowania co rok ilości towarów sprowadzonych do Unii Europejskiej w roku ubiegłym i zakupu certyfikatów CBAM w ilości odpowiadającej emisji wbudowanej (uwolnionej w procesie produkcji danego wyrobu i pośredniej – pochodzącej z energii elektrycznej zużywanej podczas produkcji towarów).
Natomiast obecnie, w okresie przejściowym importerzy nie uiszczają jeszcze żadnych opłat – muszą tylko zrealizować obowiązek sprawozdawczy.
Towary objęte CBAM w pierwszym, przejściowych okresie (do grudnia 2025 r.) to:
- cement,
- żeliwo, stal i aluminium,
- nawozy,
- energia elektryczna,
- wodór,
- inne wymienione w załączniku I do Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956.
Z czasem mechanizm CBAM ma obejmować jeszcze inne towary, zgodnie z sektorami objętymi EU ETS; zmiany będą wprowadzane najpewniej stopniowo.
Importerzy wyrobów objętych CBAM a obowiązkowe sprawozdanie kwartalne
Termin złożenia pierwszego kwartalnego sprawozdania CBAM to 31 stycznia 2024 r., a niedopełnienie obowiązku może wiązać się z nałożeniem kary.
Za złożenie sprawozdania odpowiedzialni są importerzy towarów objętych CBAM lub pośredni przedstawiciele celni. O obowiązku informują organy celne, a w pierwszym okresie przedsiębiorcy nie muszą mieć pozwolenia na przywóz towarów. Aby złożyć taki raport, należy zarejestrować się na platformie PUESC i dalej w rejestrze przejściowym CBAM.
Sprawozdanie CBAM powinno obejmować:
- Całkowitą ilość każdego rodzaju towarów, wyrażoną w megawatogodzinach dla energii elektrycznej lub w tonach w przypadku innych towarów – trzeba ją określić dla każdej instalacji wytwarzającej towary w państwie pochodzenia.
- Rzeczywisty całkowity poziom emisji wbudowanych. Wyraża się go w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na megawatogodzinę energii elektrycznej lub (dla innych towarów) w tonach emisji ekwiwalentu dwutlenku węgla na tonę każdego rodzaju towarów.
- Wartość całkowitych emisji pośrednich, obliczona zgodnie z aktem wykonawczym. Emisje pośrednie to te pochodzące z wytwarzania energii zużywanej w trakcie procesu produkcyjnego.
- Wysokość opłaty emisyjnej należnej w państwie pochodzenia za emisje wbudowane w towary importowane, z uwzględnieniem rabatów lub innej dostępnej formy rekompensaty.
W pierwszym roku mamy do wyboru trzy metody obliczania emisji wbudowanych:
- pełne raportowanie według nowej metodologii (metoda UE), które będzie obowiązywać docelowo;
- na podstawie równoważnych systemów krajowych państw trzecich;
- na podstawie wartości domyślnych opublikowanych przez KE, czyli rejestru przejściowego CBAM.
Mechanizm CBAM – rozporządzenie, podstawy prawne i wsparcie dla przedsiębiorców
Podstawą prawną wprowadzenia mechanizmu dostosowywania cen na granicach jest Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/956 z 10 maja 2023 r. Komisja szczegółowo określiła obowiązki sprawozdawcze przedsiębiorców w okresie przejściowym w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisji UE 2023/1773 z 17 sierpnia 2023 r. Towary objęte CBAM oraz informacje odnośnie do metod obliczania emisji i obowiązku sprawozdawczości ujęto w załącznikach do Rozporządzeń.
Jak rozliczyć importowane towary pod względem rzeczywistego całkowitego poziomu emisji? Którą metodę obliczania wartości emisji pośrednich wybrać, jak ją poprawnie zastosować? Jak najkorzystniej uwzględnić opłaty emisyjne i odciążenia? Zapraszamy na konsultacje w firmie Eko-Projekt – od lat pomagamy przedsiębiorcom dostosować się do zmian w polityce klimatycznej, środowiskowej. Możemy przejąć od Państwa wszelkie wynikające z nowych przepisów obowiązki – opracować sprawozdania oraz realnie pomóc przygotować się do nowego porządku prawnego po zakończeniu okresu przejściowego. Zachęcamy do niezobowiązującej rozmowy!
FAQ:
1. Co to jest CBAM?
CBAM (Carbon Border Adjustment Mechanism) to mechanizm dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji CO2. Po jego wdrożeniu importujący towary do krajów UE będę pokrywać koszty emisji gazów cieplarnianych (powstałych podczas ich produkcji) proporcjonalnie do systemu ETS.
2. Jakie obowiązki nakłada na importerów CBAM?
W okresie przejściowym do grudnia 2025 r. na importerów towarów objętych CBAM nałożony jest tylko obowiązek sprawozdawczości w ujęciu kwartalnym.
Na kiedy planuje się pełne wdrożenie CBAM?
Pełne wdrożenie mechanizmu CBAM planowane jest na początek 2026 r.
