Do Sejmu 31 stycznia 2022 r. trafił długo wyczekiwany projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniami oraz ustawy o odpadach. Celem tego projektu jest wprowadzenie systemu kaucyjnego, który obejmie również butelki plastikowe. Jak będzie działał i co oznacza dla przedsiębiorców? Wyjaśniamy!
Projekt polskiego systemu kaucyjnego już w Sejmie
Z końcem stycznia 2022 r. do Sejmu trafił projekt nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz ustawy o odpadach. Celem ustawy jest wprowadzenie w Polsce systemu kaucyjnego, który obejmie butelki z tworzywa sztucznego i szkła, i dostosowanie przepisów krajowych do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 z dnia 5 czerwca 2019 r. w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko.
Projekt poddawany jest konsultacjom społecznym, więc część przepisów może jeszcze ulec zmianie. Ustawa planowo ma wejść w życie 1 stycznia 2023 r.
Zgodnie z projektem system kaucyjny obejmie dwa typy opakowań:
- butelki szklane wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l,
- butelki z tworzyw sztucznych jednorazowego użytku o pojemności do 3 l – wraz z zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych.
Kogo dotyczyć będzie system kaucyjny?
System kaucyjny dotyczyć będzie wprowadzających napoje w butelkach do obrotu i sprzedawców, jednak w zależności od wielkości placówki zmieniać mają się zobowiązania przedsiębiorcy. Najmniejsze sklepy będą uczestniczyć w systemie na zasadzie dobrowolności, a zobowiązane zostaną jedynie do pobierania kaucji.
- Prowadzący jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 2000 m² będzie obowiązkowo oraz na własny koszt organizować (z wyłączeniem opakowań objętych systemem kaucyjnym) selektywne zbieranie odpadów opakowaniowych po produktach w opakowaniach, które znajdują się w ofercie handlowej sklepu, według rodzajów opakowań, z których powstały.
- Prowadzący jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej powyżej 100 m², jeśli zaoferuje produkty w opakowaniach objęte systemem kaucyjnym, będzie obowiązany uczestniczyć w systemie kaucyjnym w zakresie przynajmniej pobierania i zwrotu kaucji oraz odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych.
- Prowadzący jednostkę handlu detalicznego o powierzchni handlowej nie większej niż 100 m², gdy sprzedawać będzie produkty w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym, dołączy do systemu kaucyjnego dobrowolnie, natomiast będzie zobowiązany przynajmniej do pobierania kaucji.
Jak działać będzie system kaucyjny?
System kaucyjny obejmie terytorium całego kraju. Do systemu na powszechnych oraz równych zasadach będą mieć dostęp:
- konsumenci,
- wprowadzający napoje w opakowaniach do obrotu,
- jednostki handlu hurtowego i detalicznego,
- punkty odbierające opakowania i odpady opakowaniowe.
Konsument będzie odzyskiwał pobieraną podczas zakupu napoju kaucję bez okazania dowodu zakupu (paragonu).
W projekcie doprecyzowano trzy definicje dotyczące nowego systemu:
- napój – płyn przeznaczony do spożycia, a w szczególności sok, nektar, mleko, jogurt lub inny pitny produkt mleczny oraz napój alkoholowy;
- kaucja – określona kwota pieniężna pobierana podczas sprzedaży napoju w opakowaniu wielokrotnego lub jednorazowego użytku od nabywającego napój i oddawana w momencie zwrotu opakowania objętego systemem kaucyjnym bądź odpadu powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym;
- system kaucyjny – system, w którym przy sprzedaży napojów w butelkach jednorazowego i wielokrotnego użytku pobiera się kaucję zwracaną następnie konsumentom po oddaniu opakowania lub odpadu opakowaniowego.
Kto i jak zorganizuje system kaucyjny?
System kaucyjny zorganizuje i poprowadzi podmiot reprezentujący, wybierany przez jednostki wprowadzające napoje w opakowaniach, które system ten mają aktywnie tworzyć. Aby dany podmiot mógł dołączyć do systemu, będzie musiał zawrzeć umowę z podmiotem reprezentującym.
Uruchomienie systemu kaucyjnego będzie możliwe po uzyskaniu zezwolenia ministra do spraw klimatu, wydawanego w drodze decyzji.
Projektowana nowelizacja przewiduje sporą swobodę przedsiębiorców w tworzeniu systemu. Nie narzuca m.in. zasad przepływu finansów, wysokości kaucji i sposobu organizacji systemu zbierania opakowań i odpadów. Przedsiębiorcy dostają szansę tak ukształtować system, aby w najskuteczniejszy i najtańszy sposób osiągać wymagane prawnie poziomy zbierania odpadów.
Przepisy ani nie określają minimalnej i maksymalnej kwoty kaucji, ani też nie przewidują udziału w systemie podmiotów z sektora finansów publicznych. Kwotę ustali podmiot reprezentujący. Jak precyzuje prawodawca – w takiej wysokości, aby zachęcać do zwrotu opakowań, ale nie podwyższać nadmiernie cen produktów.
Z jakimi obowiązkami muszą się liczyć uczestnicy systemu kaucyjnego?
Najwięcej obowiązków w zakresie działania systemu kaucyjnego spadnie na podmiot reprezentujący oraz na wprowadzających napoje w opakowaniach.
Obowiązki podmiotu reprezentującego:
- selektywne zbieranie opakowań i odpadów opakowaniowych w celu osiągnięcia wymaganych poziomów,
- odbiór opakowań i odpadów opakowaniowych,
- transport opakowań do producenta, a odpadów opakowaniowych do punktu przetwarzania,
- prowadzenie ewidencji i sprawozdawczości obejmującej informacje o rodzaju, liczbie, pojemności i masie opakowań i odpadów odebranych od podmiotów prowadzących jednostki handlu detalicznego.
Obowiązki wprowadzających napoje w butelkach:
- osiągnięcie określonych poziomów selektywnej zbiórki opakowań i odpadów opakowaniowych (ten obowiązek będzie mógł być realizowany za pośrednictwem podmiotu reprezentującego),
- prowadzenie ewidencji obejmującej informacje o opakowaniach, w których wprowadzają napoje, z podziałem na rodzaje oraz z uwzględnieniem ich liczby, pojemności i masy;
- umieszczanie na opakowaniach oznaczeń wskazujących na objęcie opakowania systemem kaucyjnym oraz samej wysokość kaucji.
Ostateczny kształt systemu kaucyjnego dopiero poznamy, natomiast przedsiębiorcy wprowadzający napoje w opakowaniach oraz sprzedawcy napojów powinni pomyśleć o dostosowaniu swojej działalności już dzisiaj. W Eko-Projekt z przyjemnością Państwu w tym pomożemy – zachęcamy do konsultacji!
FAQ:
1. Jakie opakowania obejmie system kaucyjny?
Projekt nowelizacji przepisów przewiduje objęcie systemem kaucyjnym szklanych (do 1,5 l) oraz plastikowych (do 3 l) butelek jednorazowego i wielokrotnego użytku.
2. Ile wyniesie kaucja na butelki objęte systemem kaucyjnym?
Wysokość kaucji będą ustalać podmioty organizujące system kaucyjny. Przepisy nie regulują ani minimalnej, ani maksymalnej stawki.
3. Kiedy wejdzie w życie system kaucyjny?
Nowelizacja prawa dotycząca systemu kaucyjnego ma (według planów) wejść w życie 1 stycznia 2023 r.