Odpady, zwłaszcza te z tworzyw sztucznych, mogą znacząco zaszkodzić zdrowiu ludzi, jak i dobrostanowi środowiska, jeśli nie będą odpowiednio zagospodarowane. Z tego powodu Unia Europejska zdecydowała się zaostrzyć przepisy dotyczące transgranicznego przemieszczania odpadów i zmniejszyć przepływ śmieci z terenów UE do krajów spoza OECD. Na czym dokładnie polegają te zmiany prawne? Co trzeba wiedzieć, organizując transgraniczne przemieszczanie odpadów? Odpowiadamy w poniższym artykule.
Jak wyglądają dotychczasowe przepisy w zakresie międzynarodowego przemieszczania odpadów?
Od 2006 roku obowiązuje Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów. Niestety zabrakło w nim szczegółowych przepisów zapewniających zrównoważoną gospodarkę odpadami w krajach przeznaczenia, przez co są one słabo egzekwowane. Doprowadziło to do wielu nadużyć, a zwłaszcza masowego wywozu odpadów do krajów niebędących członkami Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD).
Źle zagospodarowane odpady sprawiają, że stan środowiska naturalnego i zdrowia ludzi zamieszkujących kraje, do których odbywa się przywóz odpadów, ulega znaczącemu pogorszeniu. Co więcej, szacuje się, że aż jedna trzecia transportów odpadów jest nielegalna, co szkodzi już nie tylko środowisku, lecz również legalnym biznesom. Z tych powodów konieczne było wprowadzenie zmian w prawie związanym z międzynarodowym przemieszczaniem odpadów.
Jakie zmiany w sprawie przemieszczania odpadów zostały ustalone w listopadzie 2023 roku?
Nowe przepisy o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów mają na celu zwiększenie odpowiedzialności UE za wytwarzane odpady oraz ułatwienie wykorzystania odpadów jako zasobów. Zgodnie z nimi zostanie zakazany eksport odpadów z tworzyw sztucznych z UE do krajów spoza OECD. Możliwy będzie wyłącznie po spełnieniu restrykcyjnych warunków środowiskowych i to dopiero po upływie 5 lat od wejścia w życie nowych przepisów. Inne rodzaje odpadów nadających się do recyklingu będą mogły być wywożone do krajów spoza OECD wyłącznie, gdy kraje te potwierdzą, że mają możliwość postępowania z nimi w sposób zrównoważony (konieczne będzie wskazanie miejsca i sposobu magazynowania przywożonych odpadów oraz sposobu unieszkodliwiania odpadów).
Zmiany prawne obejmą również przemieszczanie odpadów na terenie UE. Zostaną wprowadzone nowoczesne, cyfrowe procedury ułatwiające przewóz odpadów przeznaczonych do recyklingu między krajami będącymi członkami UE. Co więcej, zostanie wzmocnione egzekwowanie przepisów i współpraca w zakresie zwalczania handlu odpadami. Te zmiany staną się częścią znowelizowanej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/99/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie ochrony środowiska poprzez prawo karne.
Jak zorganizować międzynarodowe przemieszczanie odpadów zgodnie z nowymi przepisami?
Obecnie zezwolenie na transgraniczne przemieszczanie odpadów jest wymagane w niektórych przypadkach, np. gdy przemieszcza się odpady przeznaczone do operacji unieszkodliwiania, mieszaniny odpadów lub odpady umieszczone w tzw. zielonym albo bursztynowym wykazie odpadów. W takim zezwoleniu musi znaleźć się określenie rodzajów odpadów przewidywanych do przewozu, ich masa oraz liczba transportów kierowanych do danego odbiorcy. Aby otrzymać zezwolenie na transgraniczne przemieszczanie odpadów, najpierw należy złożyć wniosek do Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.
Omówione wyżej zmiany w przepisach jeszcze nie weszły w życie – najpierw będą musiały zostać ogłoszone w Dzienniku Urzędowym UE. Gdy to się stanie, zmiany prawne zaczną obowiązywać po upływie 20 dni od dnia ich opublikowania. Jak wtedy będzie wyglądać kwestia zezwoleń na transgraniczne przemieszczanie odpadów? Na pewno będzie to procedura znacznie uproszczona, a wnioski będą mogły być składane w formie elektronicznej.
Jeśli myślą Państwo o dokonaniu międzynarodowego przemieszczenia odpadów, zapraszamy do kontaktu z naszym biurem. EKO-PROJEKT już od wielu lat wspiera podczas uzyskiwania decyzji i zezwoleń w ochronie środowiska. Chętnie pomożemy podczas przygotowywania wniosku o zezwolenie na międzynarodowe przemieszczanie odpadów – zarówno według obecnie obowiązujących przepisów, jak i tych dopiero nadchodzących. Na bieżąco zapoznajemy się ze zmianami w prawie, dlatego możemy przygotować w pełni poprawną dokumentację według nowych wytycznych.
FAQ:
1. Co zmieniają nowe przepisy dotyczące transgranicznego przemieszczania odpadów?
Zmiany prawne dotyczą przede wszystkim wywozu odpadów do krajów spoza OECD – po wejściu w życie nowych przepisów nie będzie możliwe wywożenie do nich odpadów z tworzyw sztucznych, a pozostałe śmieci będą mogły zostać wywiezione jedynie, gdy docelowe kraje zapewnią zrównoważoną gospodarkę odpadami.
2. Gdzie będzie można wywozić odpady z tworzyw sztucznych po wejściu w życie nowych przepisów?
Jeśli przedmiotem międzynarodowego przemieszczania odpadów będą tworzywa sztuczne, ich wywóz będzie możliwy wyłącznie do krajów będących członkami OECD. Jedynie po spełnieniu rygorystycznych warunków kraje spoza OECD będą mogły przyjąć tworzywa sztuczne, lecz dopiero po upływie 5 lat od wejścia w życie nowych przepisów.
3. Czy przewóz odpadów między krajami UE ulegnie zmianom?
Nowe regulacje prawne mają na celu ułatwienie organizacji transgranicznego przemieszczania odpadów między krajami będącymi członkami UE. Można spodziewać się prostszych, cyfrowych procedur, które zapewne skrócą czas przewozu odpadów.